Een gebiedsontwikkeling waarin agrariërs, gemeente, provincie en maatschappelijke partners samen bouwen aan toekomstperspectief.

In het Brabantse buitengebied van Gilze en Rijen ligt Bolberg: een landelijk gebied met vier voormalige varkenshouderijen. Wat ooit begon als een complexe uitdaging is inmiddels uitgegroeid tot een voorbeeldproject van geslaagde samenwerking. Dankzij het samenspel tussen de agrariërs, gemeente Gilze en Rijen, de provincie Noord-Brabant, VAB Impuls en Ruimte voor Ruimte, krijgt dit gebied een nieuwe, toekomstgerichte invulling.

Een puzzel die al sinds 2005 op tafel ligt
De plannen voor Bolberg zijn niet nieuw. Sterker nog: ze gaan terug tot 2005. Diverse pogingen om het gebied te herontwikkelen strandden op bestuurlijke of sociale hobbels. Toen wethouder Merijn Scheifes het dossier in handen kreeg, kreeg hij een veelzeggend advies van zijn voorganger: “Succes ermee.” Toch voelde het anders. “We zagen hier echt een kans om twee vliegen in één klap te slaan: het ondersteunen van stoppende agrariërs én het creëren van woningen voor onze inwoners,” vertelt hij.

De menselijke maat centraal
VAB Impuls begeleidde de vier agrariërs bij het maken van toekomstkeuzes. Peer Verkuijlen, projectleider bij VAB Impuls, legt uit: “We werken anders dan reguliere adviesbureaus. We kijken niet alleen naar de locatie, maar vooral naar de mens achter het erf: zijn of haar situatie, emoties, financiële realiteit en toekomstwensen.” Elke boer kreeg daarom een vaste vertrouwenspersoon – cruciaal in een gebied waar onderling wantrouwen leefde na eerdere mislukte trajecten.

Een belangrijke les? Je kunt niemand dwingen tot verandering. Twee agrariërs meldden zich vrijwillig bij VAB Impuls, de andere twee haakten later aan, aangemoedigd door het besef dat ze anders wellicht buiten de boot zouden vallen. Peer Verkuijlen: “Het vertrouwen opbouwen kostte tijd, maar die investering betaalt zich terug in commitment.”

Van maatwerk tot één plan
Waar VAB Impuls zich richtte op het persoonlijke niveau, trad Ruimte voor Ruimte op als ontwikkelpartner. Projectleider Arjen van den Boogaart nam het voortouw in het vormgeven van een gezamenlijk plan: “We begonnen bij de contouren van de bestaande bedrijven. Op basis van het bouwvlak en de landschappelijke kenmerken kwamen we voor elk erf op vergelijkbare woningaantallen uit.”

Het plan combineert verschillende woonvormen: erfwoningen in een boerenhofstijl én lintbebouwing aan de straat. Deze keuze sluit aan op de bestaande uitstraling van het gebied. “We wilden dat het eruitziet als broertjes en zusjes van elkaar,” zegt Van den Boogaart. “Een herkenbare, harmonieuze uitstraling was essentieel.”

Samenwerken is elkaar begrijpen
Wat het plan extra bijzonder maakt, is de gedeelde verantwoordelijkheid. Sommige boeren kozen ervoor om hun nieuwe ontwikkeling zelf te realiseren, anderen gaven het volledig uit handen aan Ruimte voor Ruimte. Die mix maakte het plannen en rekenen complex, maar juist het maatwerk werd een van de succesfactoren. Van den Boogaart: “Het is belangrijk dat je vanaf het begin helder bent over de stappen, de tijdlijn én het einddoel. Dat geeft rust.”

De gemeente speelde hierin een verbindende rol. Door het proces van meet af aan met alle partners vorm te geven, ontstond een stevige basis. “We respecteerden dat dit voor veel boeren geen makkelijke stap was. Het is niet zomaar een erf, het is een familiebedrijf,” benadrukt Peer Verkuijlen.

De kracht van verbeelding
Om alle partijen mee te krijgen, werden al vroeg visualisaties ingezet. VAB Impuls liet per erf schetsen maken die de toekomstplannen tot leven brachten. Van den Boogaart: “Verhalen zijn mooi, maar mensen willen het zien. Een beeld zegt meer dan duizend woorden.”

Dat werkte. De agrariërs herkenden hun eigen erf in de plannen en kregen er steeds meer vertrouwen in. Het resultaat? Een gebiedsontwikkeling die niet alleen gedragen werd door de initiatiefnemers, maar uiteindelijk ook door de gemeenteraad – unaniem.

Op naar uitvoering
Inmiddels is het bestemmingsplan onherroepelijk en de uitvoering gestart. Sloopwerkzaamheden zijn in volle gang, de percelen worden bouwrijp gemaakt en vergunningaanvragen lopen. Voor 2025 is het doel helder: de eerste woningen moeten verrijzen.

Een aanpak die smaakt naar meer
De casus Bolberg laat zien hoe complex gebiedsontwikkeling kan zijn – en hoe het toch kan slagen. Door ruimte te geven aan emoties, maatwerk te leveren en stevige samenwerking op te bouwen, ontstaat er ruimte voor verandering.

Als Van den Boogaart terugblikt op het traject, noemt hij vooral het wederzijdse vertrouwen als sleutel tot succes. “We hebben nooit de menselijke kant uit het oog verloren. Dit gaat niet alleen over stenen en vergunningen, maar over levens, familiegeschiedenissen en toekomstdromen.”

Of zoals wethouder Scheifes het mooi samenvatte: “Het is een mooie aanpak – voor agrariërs, voor gemeenten, maar vooral voor alle inwoners die in dit gebied een thuis kunnen vinden.”

Beluister het hele verhaal in onze podcast. 

Terug naar blogs